تظاهرات ۱۳۹۶ ایران مجموعه اعتراضات رهبری‌نشدهٔ مردمی و ضدحکومتی در سراسر ایران است. که از ۷ دی ۱۳۹۶ (۲۸ دسامبر ۲۰۱۷) از مشهد و شهرهای بزرگ استان خراسان آغاز شد. فراخوان شرکت در این تظاهرات که در آغاز «نه به گرانی» (پویش اعتراضات و تجمع مردمی) و اعتراض به سیاست‌های دولت حسن روحانی نامیده شد، در شبکه‌های اجتماعی انجام گرفت،ابتدا با خواست‌هایی اقتصادی، علیه فساد گستردهٔ دولتی-حکومتی و میزان بالای بیکاری بود؛ اما با فراخوان‌های بیشتر، دامنهٔ همگانی آن فراتر از مشکلات اقتصادی رفت و مخالفت‌ها با نظام سیاسی ایران به‌ویژه علیه ولایت فقیه و مقام‌دار آن، علی خامنه‌ای را نیز دربرگرفت.
«تنفر» از جمهوری اسلامی در میان معترضین یکی از عوامل اصلی این اعتراضات در نظر گرفته شده و اقدامات و شعارهای ساختارشکن و تخریبگر نشان از وجود «تنفر» دارد.«نداشتن مطالبه مشخص»، «شروع حرکت از پیرامون به مرکز» از دیگر خصلت‌های این اعتراضات است. از دیگر ویژگی‌های مهم این اعتراضات این است که برخلاف سالهای ۱۳۷۸ و ۱۳۸۸، اصلاح‌طلبان پشت آن نبودند.گستردگی و پراکندگی در کشور و ماهیت ضدحکومتی، از ویژگی‌های آن هستند.
این تظاهرات بی‌بهره از ساختار رهبری توصیف شد. نیرویی متوازن‌کننده که بتواند نقش واسطه را میان معترضان و حکومت بازی کند وجود نداشته‌است.بنابراین معترضان در وسط خیابان تصمیم می‌گرفتند که چه شعاری بدهند و تا کجا پیشروی کنند. بعضی از دیدگاه‌ها بیان کردند که دغدغه‌های اصلی تظاهرکنندگان مشکلات روزمرهٔ اقتصادی است اما بنظر می‌رسد از نظر برخی تظاهرکنندگان کوچکترین مسائل هم در چارچوب تنگ سیاسی نظام حاکم قابل حل نیستند.
طبق اعلام برخی رسانه‌ها تعیین شمار معترضان امکان‌پذیر نیست. عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، بر اساس گزارشی که از سویشورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تهیه شده و با استناد به گزارش‌های دستگاه‌های اطلاعاتی، امنیتی و انتظامی، عوامل نارضایتی‌ها را داخلی و بدون هیچ‌گونه دخالت از خارج کشور عنوان کرد، او گفت یک جرقه کافی است تا اعتراضات شعله‌ور شود.
رحمانی فضلی تعداد بازداشت شدگان را بیش از ۵ هزار نفر خواند و گفت تظاهرات به سرعت در روزهای ابتدایی به ۱۰۰ شهر رسید و در ۴۲ شهر هم درگیری اتفاق افتاد. طی این تظاهرات گسترده ۶۰ دفتر امام جمعه در سراسر کشور تخریب و به آتش کشیده شد.
رحمانی فضلی تعداد بازداشت شدگان را بیش از ۵ هزار نفر خواند و گفت تظاهرات به سرعت در روزهای ابتدایی به ۱۰۰ شهر رسید و در ۴۲ شهر هم درگیری اتفاق افتاد. طی این تظاهرات گسترده ۶۰ دفتر امام جمعه در سراسر کشور تخریب و به آتش کشیده شد.
در ۷ دی تجمع‌های اعتراضی با عنوان «نه به گرانی» گزارش شد. براساس برخی فیلم‌های انتشاریافته در شبکه‌های اجتماعی، تجمع اعتراضی در مشهد به‌دنبال واکنش نیروهای انتظامی به خشونت کشیده‌شد و مأموران برای متفرق کردن تجمع‌کنندگان از ماشین آب‌پاش و گاز اشک‌آور استفاده کردند.برخی از حامیان حسن روحانی می‌گویند فراخوان اولیه تجمع پنجشنبه مشهد را طرفدارانابراهیم رئیسی، رقیب حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم و متولی آستان قدس رضوی داده‌اند، اما پس از آن قشرهای دیگری به تجمع پیوسته‌اند. گزارش ایسنا از این تجمع بیان می‌کند که مربوط به سپرده‌گذاران برخی مؤسسات مالی و اعتباری و پدیده شاندیز در مشهد بود که «با تحریک برخی عوامل سودجو به ناآرامی کشیده شد که در پی آن نیروی انتظامی اقدام به دستگیری سرکردگان آن کرد. برخی عناصر مخل آرامش قصد سوءاستفاده از این تجمع آرام سپرده‌گذاران را داشتند که با معرفی تجمع‌کنندگان توسط نیروی انتظامی دستگیر شدند. این تجمع سرانجام پایان یافت و شرایط شهر مشهد به روال عادی بازگشت». سعید شیبانی، فرماندار نیشابور به تجمعاتی در نیشابور اشاره کرد و آن را به جنبش «نه به گرانی» وابسته دانست که میدان اصلی نیشابور برگزار شد که «مجوز نداشت و اعلام کردیم تا همشهریان نیز توجه کنند تجمعی که فراخوان آن در شبکه‌های مجازی داده شده بود، غیرقانونی است و مجوزی نگرفته ولی این تجمع شکل گرفت.» و «دستگیری صورت نگرفت و سعی شد علی‌رغم این که اطلاع‌رسانی شده بود که تجمع مجوز ندارد و غیرقانونی است… توصیه شد که متفرق شوند… با تجمع‌کنندگان حداکثر مدارا انجام شود و در کوتاه‌ترین زمان و به شکل مسالمت آمیز متفرق شوند.»در کاشمر، رئیس دادگستری آن دربارهٔ اعتراضات گفت که «به شدت با هنجارشکنان و برهم‌زنندگان نظم عمومی برخورد جدی می‌شود.» او از بازداشت چند نفر در آن شهرستان خبر داد. براساس گزارش‌ها، تجمع‌های اعتراضی روز ۸ دی در تعدادی از شهرهای ایران ازجمله کرمانشاه، همدان، رشت، اصفهان، اهواز، قم، ساری، زاهدان،قزوین، لرستان، قوچان و ساوه پس از تاریک‌شدن هوا نیز ادامه یافته‌است.شعارهایی از قبیل زندانی سیاسی آزاد باید گردد، یا مرگ یا آزادی، رضاشاه روحت شاد از تظاهرات مردم مخابره شد در ساری و قائمشهر درگیری با نیروی انتظامی مداوم بود.
با آغاز تظاهرات سراسری از ۷ دی برخی از خبرگزاری‌ها از تجمعات ایرانیان خارج از کشور مقابل سفارت‌خانه‌های ایران خبر دادند. برخی از این خبرها حاکی از تجمع معترضان ایرانی ساکن کشورهای اروپایی بود که در روز ۸ دی‌ماه در حمایت از معترضین داخل کشور در جلوی سفارت حکومت ایران در آن کشورها دست به برپایی تظاهرات زدند.
