بازداشتگاه کهریزک نام بازداشتگاهی در شهر سنگ از توابع شهرری استان تهران است که در دوران فرماندهی محمدباقر قالیباف بر نیروی انتظامی تأسیس و طی چندین سال در عملیات‌های مختلف از جمله تخریب محله خاک سفید مورد استفاده قرار گرفت. این بازداشتگاه تا میانه تابستان ۱۳۸۸ ناشناخته بود اما در جریان اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری شهرت جهانی پیدا کرد.
در ۶ مرداد ۱۳۸۸ پس از آن‌که مرگ محسن روح‌الامینی، فرزند یکی از مقامات حکومتی به انتقادات گسترده انجامید و مقام رهبری به دلیل آنچه که «نداشتن استانداردهای لازم برای نگهداری زندانیان» دانست، دستور بستن آن را صادر کرد. هرچند دستگیرشدگان اعلام کردند که این بازداشتگاه تا روزها پس از این اعلام همچنان باز بود، البته در این مورد نباید زود قضاوت کرد. در ۳۰ خرداد ۱۳۹۶۶ ، علی اکبر حیدری فر، دادیار سابق تهران در زمان فاجعه کهریزک، به ۱۵ سال حبس محکوم شد.ولی سخن‌گوی قوه قضاییه 31 خرداد اعلام کرد که جرم دادیار حیدری فر هیچ ارتباطی به جریان کهریزک ندارد. و مربوط به دو فقره اتهام شخصی میباشد
این بازداشتگاه در حدود سال ۱۳۸۰ برای اولین بار در عملیاتی موسوم به «جزیره» با هدف پاکسازی منطقه خاک سفید تهران مورد بهره‌برداری قرار گرفت. وبگاه «فعالان حقوق بشر ایران» می‌نویسد که با توسعه و ساخت و ساز آن پلیس امنیت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران از آن برای نگهداری و شکنجه بعضی از بازداشت‌شدگان نظیر طرح اراذل و اوباش (بخشی از طرح ارتقای امنیت اجتماعی) استفاده کردند.
حشمت‌الله طبرزدی از محمدباقر ذوالقدر جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران (که در دولت محمود احمدی‌نژاد جانشین وزیر کشور شد و فرماندهی عالی نیروی انتظامی نیز به فرمان مقام رهبری به وی سپرده شده‌است) به عنوان دراختیار دارنده این سوله نام برده‌است.اما وبگاه «موج سبز آزادی» پس از تعطیلی این بازداشتگاه به نقل از یک نماینده اصولگرای مجلس مدعی شد حسین فدایی مسئول مستقیم این بازداشتگاه است. در روزهای پس از انتخابات شایعات زیادی در مورد شکنجه زندانیان این بازداشتگاه توسط احمدرضا رادان جانشین فرماندهنیروی انتظامی کشور منتشر شد که رادان و احمدی‌مقدم فرمانده نیروی انتظامی کشور این موضوع را رد کردند.
بگفته «کمیته گزارشگران حقوق بشر» بسیاری از بازداشت شدگان مربوط به اعتراضات گسترده به نتایج انتخابات ریاست جمهوری دهم و سرکوبیهای پس از آن نیز به این مکان برده شده‌اند. پس از خبر کشته شدن محسن روح‌الامینی، فرزند یکی از مشاوران جناح اصول‌گرا در بازداشتگاه‌های حکومتی، و تصمیم مجلس مبنی بر بازدید از زندانها، بازداشتگاه کهریزک در تاریخ ۶ مرداد ۱۳۸۸ به دستور مقام رهبری، رهبر جمهوری اسلامی تعطیل شد. بازدید نمایندگان از بازداشتگاه کهریزک نیز به دلیل تعطیل شدن آن صورت نگرفت.
در مقابل سعید مرتضوی دادستان تهران که به دلیل انتقال زندانیان به این بازداشتگاه و عدم اجرای دستور تعطیلی آن مورد انتقاد واقع شده از وضعیت کهریزک دفاع کرده‌است. او کهریزک را بازداشتگاهی رسمی و قانونی و دارای امکانات لازم معرفی کرده و هرگونه شکنجه و تجاوز در آن را تکذیب می‌کند و حداکثر شکایت زندانیان را این می‌داند که «مثلاً مسئول بند یا زندان‌بان در ورزش اجباری آنان را بسیار اذیت کرده‌است».
بگفته «کمیته گزارشگران حقوق بشر» این مکان در سطحی پایین‌تر از زمین قرار دارد و زندانیان در آن نمی‌توانند از حق استفاده از هواخوری استفاده کنند، استفاده از مستراح فقط یکبار در طول روز مجاز است و جیره غذایی زندانیان بسیار کم است.بازداشت شدگان در این مکان در بدو ورود مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرند، فضای اختصاصی به هر فرد کمتر از یک متر مربع است.
طبق گزارش تعدادی از زندانیان جریانات اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری که از این کمپ به زندان قزل‌حصار منتقل شده‌اند، در محدوده یک سالن، ۸ اتاق، ۲ سالن قرنطینه، ۴ سوله فلزی، جمعیتی در حدود ۹۲۰ نفر زندانی بودند که در دو سوله فلزی آن زنان بازداشت شده نگهداری می‌شدند (گنجایش این دو سوله در حدود ۲۰۰ نفر است).
زندانیان در بدو ورود به کهریزک، برهنه فقط با یک زیرشلواری مجبور بودند روی سنگ و خار و خاشاک و آسفالت سینه خیز بروند و همزمان مورد ضرب و شتم قرار می‌گرفتند یا تا حد ضعف «بشین پاشو» و «کلاغ پر» می‌رفتند.
تعدادی از بازداشت شدگان به دلیل شدت جراحات وارده و شرایط نامناسب نگهداریشان در بازداشتگاه، کشته شدند و نیروهای امنیتی با تهدید خانواده‌های آنان از اعلام اسامی و دادخواهی این خانواده‌ها جلوگیری نمودند. بازداشت شدگان که از زمان بازداشت تا روز تولد فاطمه زهرا حق استفاده از حمام را نداشتند، در این مدت به بیماری‌هایی نظیر شپش مبتلا شدند.
سوله کهریزک در این زمان فاقد آب، تهویه، وسایل گرم‌کننده و خنک‌کننده، هرگونه کف پوش، موکت و تخت خواب، نور کافی، سرویس بهداشتی قابل استفاده و حمام بوده‌است. کمپ کهریزک تا سه ماه آب لوله کشی نداشت و زندانیان تا سه ماه حق نداشتند برای دستشویی از آب استفاده کنند. آب فقط به شرط کتک و کابل خوردن به آنها داده می‌شد. تا یک ماه اول آب را از گالن‌های گازوئیلمی‌خوردند که موجب تهوع و استفراغ می‌شد. در دو ماه اول، هر زندانی می‌توانست فقط در ساعتهای ۱۰ صبح و ۱۰ شب ۳۳ دقیقه از دستشویی استفاده کند و به شرط کتک خوردن و سینه خیز رفتن، از آب استفاده کند. البته در ۲۰ روز اول در را باز نمی‌کردند و بازداشتی‌ها مجبور بودند همان‌جا که زندگی می‌کنند جلوی هم ادرار و مدفوع کنند، بعد از ۲۰ روز که در را باز کردند کف سوله را با آب فشار قوی شستند.
غذا دو وعده در ساعت ۱۶:۳۰ و ۲۱:۳۰ میان زندانیان پرتاب می‌شد که شامل یک چهارم نان لواش و یک سیب زمینی بسیار کوچک (تقریباً ۵۰ گرمی برای هر نفر) بود. گاهی افرادی که ضعیفتر بودند و تاکنون این مکانها را ندیده بودند را وادار می‌کردند برای دریافت غذا چهار دست و پا مثل سگ واق واق کنند و سیب زمینی را با دندان از روی زمین بردارند. در اثر سوءتغذیه به زودی زندانیان چنان وضعی پیدا کردند که با هر ضرب و شتم کوچکی بیهوش می‌شدند و بیشترشان یک سوم تا نصف وزن خود را از دست دادند. زندانیان کهریزک که اکنون به زندانهای دیگر منتقل شده‌اند هنوز به شرایط عادی برنگشته‌اند و به انواع بیماریهای گوارشی مبتلا هستند. در کهریزک کمتر از نیم متر جا برای هر کسی بود و زندانیان گاهی مجبور بودند نوبتی بخوابند
ضرب و شتم زندانیان با باتوم، کابل، سیم‌های برق بافته شده و شوک الکتریکی انجام می‌شد. دست و پای آنها را به صورت کمانی و قپانی می‌بستند و کتک می‌زدند. گاهی هم با دست و پای بسته آنها را تاب داده و پرت می‌کردند. گاهی هم دستها و پاهای زندانیان را به همدیگر می‌بستند. گاهی کف پای زندانیان را می‌زدند و سپس مجبورشان می‌کردند روی پاهای ملتهب خود راه بروند. گاهی برای تحقیر و وحشت، عورت آنها را جلوی دیگر زندانیان نشان داده و با باتوم و شیشه به آنها تجاوز می‌کردند و در صورتی که زندانی می‌پذیرفت تا فحشهای بسیار رکیکی به خود دهد، شکنجه متوقف می‌شد. گاهی زندانیان به تخت سربازان بسته می‌شدند و دیگران باید روی آنها ادرار می‌کردند. بسیاری از زندانیان دچار مشکلات روحی روانی شدند و ۱۳ نفر تا ۳۰/۶/۸۶ کشته شدند. کسانی که دست و پایشان می‌شکست به بیمارستان برده نمی‌شدند زیرا از بیمارستان سجاد فقط برای موارد منجر به مرگ استفاده می‌شد و شکستگی دست و پا مورد اورژانسی محسوب نمی‌شد که بسیاری از این شکستگیها به طور کج جوش خورده‌است. از سه قلاده سوسمار نیز برای آزار بازداشتی‌ها استفاده می‌شد.
چند روز پس از خبر کشته شدن محسن روح‌الامینی، فرزند یکی از مشاوران جناح اصول‌گرا، زیر شکنجه در بازداشتگاه‌های حکومتی، و تصمیم مجلس مبنی بر بازدید از زندانها، بازداشتگاه کهریزک در تاریخ ۶ مرداد ۱۳۸۸ به دستور مقام رهبری، رهبر جمهوری اسلامی تعطیل شد. «استاندارد» نبودن این بازداشتگاه و نداشتن شرایط لازم برای «حفظ حقوق بازداشت‌شدگان» از دلایل تعطیلی آن ذکر شده‌است. در حالیکه بیش از دو سال با همین وضعیت مورد استفاده قرار گرفته و پیش از این مورد انتقاد بود. درحالیکه قرار بود نمایندگان مجلس شورای اسلامی از زندانها بازدید کنند، بازدید نمایندگان از بازداشتگاه کهریزک به دلیل تعطیل شدن آن احتمالاً صورت نخواهد گرفت و در نتیجه، به نظر نمی‌رسد که اطلاعات بیشتری در مورد آن در دسترس مجلس قرار گیرد.اگر چه پس از آن نیز اخباری مبتنی بر عدم تعطیلی کامل بازداشتگاه کهریزک از سوی رسانه‌ها منتشر شد. آیت‌الله منتظری تعطیلی این بازداشتگاه را اغفال مردم دانست و گفت نمی‌توان با تعطیلی یک بازداشتگاه، «تمام گناه را به گردن یک ساختمان» انداخت. علی مطهری نماینده تهران در مجلس نیز گفت که مهم‌تر از بستن این بازداشتگاه پیگرد عوامل شکنجه است. مهدی کروبی نامزد دهمینانتخابات ریاست جمهوری طی نامه‌ای به هاشمی رفسنجانی گفت که دلیل تعطیل شدن این بازداشتگاه تجاوز و آزار جنسی به پسران و دختران است و خواستار پیگیری این مسئله شد.
منبع : ویکی پدیا
